Recordiwyd gan M M Williams (athrawes, g. 1894), Brynsiencyn, Sir Fôn. Pan oedd yn blentyn bach dysgodd y gân gan ei thad, o gododd y gan ar y llofft stabal, sef stafell i weision, pan oedd yn was fferm. Ni ddysgodd M M Williams y bumed pennill, am fod ei thad yn meddwl ei bod yn rhy anweddus - ynddi, daw'n amlwg bod plentyn, yn ogystal â chariad, yn croesawu'r alltud yn ôl.
'Love is a Great Force'
Recorded by M M Williams (teacher, b. 1894), Brynsiencyn, Anglesey. She learned the song as a child from her father, who himself picked it up in the 'Lloft Stabal' - a room for servants - while working as a farm hand. M M Williams was not taught the fifth verse by her father, who considered its contents to be too indecent. It describes the travelling hero's return to his home, where he is met with a child, as well as a lover.
lyrics
Peth mawr ydy cariad pan elo fo’n drwm.
Peth gyrrodd gryn lawer o’u llefydd i ffwrdd:
Peth gyrrodd fi fy hunan oedd geiriau fy nhad,
A’m mam, oedd yn garedig, a’r gyrrodd i o’m gwlad.
To mi wec ram-di dw-dl al-i dal ffol-a di-dl al-i do.
‘Mi fynnaf gael dy gladdu a’th roddi di dan bridd
Cyn cei di briodi; mi’th claddaf di yn wir.
Rhof dorchen ar dy wyneb a charrag uwch dy ben
Cyn cei di fartsio’n gorffyn, wel, gyda’r feinir wen’.
To mi wec ram-di dw-dl al-i dal ffol-a di-dl al-i do.
Pan glywais innau hynny es gyda man-i-wâr,
Bûm hefoi am saith mlynedd heb weld na thad na mam;
Saith mlynedd wedi pasio pan ddois i i Gymru’n ôl,
Gan dybied yn fy nghalon fach na fyddwn i byth mor ffôl.
To mi wec ram-di dw-dl al-i dal ffol-a di-dl al-i do.
At dy fy nhad mi gerddais, lle bûm i lawer tro,
A phawb oedd yno’n llawen yn fy nghweld yn dod yn ôl;
Awr nos a ddaeth yn brysur, a’m meddwl gyda mi,
At dy yr hogen annwyl cyfeiriais yn bur hy.
To mi wec ram-di dw-dl al-i dal ffol-a di-dl al-i do.
A stunning album of finger-picked guitar, banjo & more that mines the classic sound of Appalachia and emerges with something fresh. Bandcamp New & Notable Jul 30, 2018
A fascinating, appealing record no less “weird” than the rest of her oeuvre, but certainly the most weirdly versatile. Bandcamp Album of the Day Mar 25, 2022
The British-Somali poet draws upon everything from leftfield folk to minimalist spoken-word, bound together by simple-yet-cutting wordplay. Bandcamp New & Notable Apr 28, 2021
Irish singer-songwriter Oisin Leech's acoustic folk music is characterized by its muted beauty and intimate, solitary quality. Bandcamp New & Notable Mar 16, 2024
A gorgeous journey through a kaleidoscopic array of sonic approaches melted together that feels old and new at the same time. Bandcamp New & Notable Mar 5, 2024